Atopik Dermatit Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

Atopik dermatit, alerjik egzama adıyla da bilinir. Tekrarlayıcı kızarıklık ve kaşıntılar ile ortaya çıkan bir deri hastalığıdır. Uzun süre ataklar şeklinde tekrar eder ve dokuları kötü etkiler. Hastalığın neden olduğu kızarıklık ve kaşıntılar yanaklarda, kol ve bacakların iç tarafında ve gövdede yoğunlaşabilir. Sıklıkla çocuklarda karşılaşılan atopik dermatit her yaştan insanı etkileyebilir. Hastaların büyük çoğunluğunda 5 yaşına gelmeden ortaya çıkar ve astım, solunum alerjileri, kaygı bozukluğu ve depresyon gibi sorunların ortaya çıkma ihtimalini arttırır.

Atopik dermatit bulaşıcı olmayan ancak rahatsız edici olabilen bir hastalıktır.

Atopik dermatit genellikle genetik olarak alerjiye yatkın bireylerde ortaya çıkar. Kentleşmenin artmasıyla dünyada görülme sıklığı da artmıştır. Özellikle gelişmiş ülkelerde yaygınlığı artan hastalığın alerjik olabilecek besin ve haricen kullanılan maddelerle de ilgisi vardır. Hastaların ortak noktalarından biri kuru bir cilde sahip olmalarıdır. Bu yüzden hastalığı kontrol altına almada nemlendirme önem taşır.

Atopik Dermatit Nedenleri

Atopik dermatit çoğunlukla genetik yatkınlık sonucu oluşur. Bu konudaki araştırmalar hala devam etse de hastaların birçoğunun ailesinde atopik dermatit, astım ve alerjik rinit varlığı saptanmıştır. Genetik ve çevresel faktörlere bağlı olarak cilt bariyerinin zayıflaması ile cilt kurur ve kaşıntı ile beraber kızarıklıklar oluşur. Cilt kuruduğunda alerjiye neden olabilecek maddelere karşı savunmasız hale gelir.

Hastalığı tetikleyen birçok unsur vardır. Bunlar hastadan hastaya değişebilir. Hastanın alerjisinin olduğu besinler, bakteriler, cildi tahriş eden ve haricen kullanılan maddeler, mevsim değişiklikleri ve havanın kuru olması, stres gibi faktörler hastalığı tetikleyebilir. Ciltle temas eden deterjanlar hastalığın şiddetlenmesine neden olabilir.

Atopik dermatit ile ilişkili görsel. Dikkatlice inceleyiniz.

Hastaların bir kısmında görülen besin alerjileri atopik dermatiti tetikleyebilir. Yaygın görülen alerjen besinler inek sütü, tavuk yumurtası, yer fıstığı ve soya olarak sıralanabilir. Besinlerin dışında solunum yoluyla etki eden akarlar ve mevsimsel polenler de hastalığı şiddetlendirebilir. Cildi tahriş eden birçok maddenin de etkili olduğu söylenebilir. Kozmetik ürünler ve ciltle temas eden bulaşık ve çamaşır deterjanları, sabun, yünlü giysiler gibi etkenler de hastalığın tetikleyicileri arasında sayılabilir.

Atopik Dermatit Belirtileri

Atopik dermatitin en belirgin ve ayırt edici belirtilerinden ilki kaşınmadır. Bu durum zamanla küçük kabarcıklara ve ciltte kalınlaşmış dokulara yol açabilir. Kaşınma sorunu günlük yaşantıyı kötü etkiler ve huzursuzluğa neden olur. Genellikle yünlü, pamuklu olmayan malzemeden üretilen kıyafetler ve terleme bu sorunu tetikler. Cilt kuruluğu da kaşıntıyı arttırır. Kuru ve su tutamayan cilt hastalığın en önemli belirtilerinden biridir. Cildin alerjiye yol açan ve irite eden maddelerden daha fazla etkilenmesine hastalığın şiddetlenmesine neden olur.

Kuruluk ve kaşıntı sonucu cilt yüzeyinde pütürlü ve aşınmış dokular görülür. Bu doku bozukluklarının vücudun neresinde ortaya çıkacağı hastalığın görüldüğü yaşa göre değişebilir. İki yaşından küçük bebeklerin yüzünde, gövdesinde, kol ve bacaklarında kızarıklık ve sızıntı şeklinde ortaya çıkar. İki ve 12 yaş arası çocukların kollarının ve bacaklarının iç taraflarında, saçlı derisinde ve gövdesinde görülür. Bu yaşlarda derideki sorunlar çatlama, kalınlaşma ve ciddi kuruluk olarak ortaya çıkar. Erişkinlerde ise kaşınma ve derinin kabalaşması kol ve bacakların iç taraflarında, ellerde, boyun ve gövdede yoğunlaşır.

Atopik Dermatit Tanısı

Atopik dermatit tanısı doktor muayenesi sırasında belirtilerin ve hastalık hikâyesinin değerlendirilmesi ile konur. Muayene sırasında, hastanın herhangi bir alerjisi varsa bunu da doktora söylemek gerekir. 

Atopik dermatit tanısı için kapsamlı bir klinik değerlendirme gereklidir.

Atopik dermatitin tanısı koyacak bir laboratuvar testi yoktur. Fakat farklı hastalıklarla karışmasını önlemek için diğer hastalık ihtimallerini dışlayacak testler istenebilir. Bunlar genetik testler, deri biyopsisi ve çeşitli laboratuvar testleri şeklinde olabilir.

Atopik Dermatit Tedavisi

Atopik dermatit uzun süren ve tekrar edebilen bir hastalıktır. Tedavisinde cilt bariyerinin güçlendirilmesi, yatıştırılması, mikrop öbekleri varsa tedavi edilmesi amaçlanır. Böylece atakları azaltmak, hafifletmek ve belirtilerin şiddetini azaltarak hastalığı kontrol altında tutmak hedeflenir. Genellikle bölgesel olarak uygulanan ilaçlar hastanın şikâyetlerini hafifletmeye yönelik uygulanır.

Atopik dermatit tedavisinde önerilen ilaçlar hastaya göre seçilir ve reçete edilir. Hastalıkta herhangi bir gerileme görülmüyorsa değiştirilir. Daha çok krem veya losyon şeklinde olan bu ilaçlar bölgesel olarak uygulanır. Hastalığa yönelik kullanılan kortizonlu kremlerin etkili olduğu söylenebilir. Kortizon içermeyen ilaçlar da hastanın durumuna göre tercih edilebilir. Hastanın egzama oluşan bölgesinde enfeksiyon varsa antibiyotik kullanarak bunu tedavi etmek gerekir.

Hastalığın tedavisinde cildin nemlendirilmesi önemli bir yer tutar. Cilt bariyerini onarmaya yönelik cilde uygun ve alerjik olmayan nemlendiriciler düzenli olarak uygulanmalıdır. Kuruluk hastalığın alevlenmesine yol açar. Diğer yandan cildi tahriş edebilen maddelerden de uzak durmaya dikkat etmek gerekir. Cilt temizliği kuru cilde uygun ve hafif ürünlerle yapılmalıdır.

Atopik Dermatit Kimlerde Görülür?

Atopik dermatit günümüzdeki yaygın cilt hastalıklarından biridir. Sanayileşme ve iklim değişiklikleri hastalığın görülme sıklığını arttırmıştır. Bu yüzden gelişmiş ülkelerde daha yaygındır. Daha çok, erken yaşlarda görülse de her yaşta ortaya çıkabilen bir rahatsızlıktır. Ülkemizde çocukluk çağında %2-10 arasında görülme sıklığına sahiptir. Erişkinlerde ise %1-3 arasında rastlanır. Araştırmalar erkeklerde daha az karşılaşıldığını göstermiştir.